چه زمان‌هایی نباید از قوانین پرورش هوش هیجانی استفاده کرد؟

چه زمان‌هایی نباید از قوانین پرورش هوش هیجانی استفاده کرد؟

در چه مواقعی نباید از هوش هیجانی استفاده کنیم؟ چرا؟

بررسی‌های بی‌شماری در رابطه با تأثیرات منفی احتمالی استفاده از قوانین پرورش کودک، توسط دانشمندان و متخصصین علوم تربیتی صورت گرفته و حاصل آن، پنج نکته‌ی اساسی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1) وقتی که زمان کمی در اختیار داریم

2) زمانی که افراد دیگر حضور داشته باشند

3) زمانی که خسته و ناراحتید و می‌دانید که بازده پرورش هیجانی‌تان کم خواهد بود

4) زمانی که لازم می‌شود با بدقلقی و بداخلاقی کودک به‌طور قاطع برخورد کنید

5) زمانی که کودک برای تحت تإثیر قرار دادن‌تان، وانمود کند که احساس خاصی دارد

1- وقتی که زمان کمی در اختیار داریم

زمانی را در نظر بگیرید که با عجله در حال رساندن کودک به مهد یا در حال آماده کردن بساط مهمانی هستید و کودک‌تان هم در این لحظات پرفشار، احساساتش را بروز می‌دهد. ابراز احساسات ابتدای فرآیند پرورش هیجان است، پس باید در نظر داشته باشیم که در روند پرورش هیجان باید با تمام وجود در مسیر پرورش قرار بگیریم، نه این‌که استرس مهمانی شب، سوختن غذا، تمیز کردن منزل و … هم در کنار این مسیر قرار گیرند. نتیجه آن‌‌که در مواقع کمبود وقت و لحظات سرشار از استرس، هرگز به سراغ پرورش هیجانات کودک‌تان نروید. چقدر خوب بود اگر می‌شد با ذهنی بی‌دغدغه می‌نشستیم و با کودکان‌مان درباره‌ی احساسات‌شان حرف می‌زدیم. اما جبر زمانه باعث شده تا والدین با کمبود وقت مواجه باشند؛ تنها راه‌حلی که می‌توان پیشنهاد کرد، این است که یکی و دو ساعت از روز را هر طور که شده به کودک‌تان اختصاص دهید.

نکته: هر چند من با این جمله که: «باور نمی‌کنید، نمی‌تونم نیم ساعت وقت پیدا کنم تا با کودکم بگذرونم.« مخالفم. اما برای این‌که راه فراری از این‌گونه افکار داشته باشیم، پیشنهاد می‌کنم ساعاتی را که استرس و دغدغه‌ی ذهنی ندارید، اما به کار دیگری مشغولید، مثلاً در زمان شستن ظروف یا تمیز کردن خانه ـ برای فرزندتان وقت بگذارید.

2- زمانی که افراد دیگر حضور داشته باشند

باید این را قبول کنیم که در شلوغی‌ و هیاهو نمی‌توان پرورش هیجان را به اجرا گذاشت. پرورش هوش هیجانی نیاز به تمرکز، ایجاد صمیمیت و جلب اعتماد دارد که در آن اوضاع نمی‌توان به چنین مهمی دست یافت. باید این را به خاطر داشته باشید که گاهی فرزند از این‌که نزد دیگران راهنمایی شود احساس شرمندگی خواهد کرد. این فشار روانی به ویژه در خانواده‌هایی که در آن بین خواهرها و برادرها رقابت وجود دارد، به صورت کاملاً روشن دیده خواهد شد.

نکته: در خانواده‌هایی با بیش از یک فرزند، والدین باید تمام تلاش‌شان را به‌کار گیرند تا عدالت زمانی را بین فرزندان برقرار نمایند؛ یعنی زمان یکسانی را برای یک‌یک آن‌ها در نظر بگیرند.

توجه: اگر زمانی تذکر یا رهنمودی در رابطه با پرورش هیجانی کودک‌تان داشتید و در آن لحظه وجود دیگران بیان آن را امکان‌پذیر نمی‌کرد، حتماً به کودک‌تان بدون وارد آوردن کوچک‌ترین فشاری بگویید که بعداً در این رابطه با هم صحبت خواهیم کرد.

3- زمانی که خسته و ناراحتید و می‌دانید که بازده پرورش هیجانی‌تان کم خواهد بود

پرورش هوش هیجانی نیازمند خلاقیت بسیار است؛ خلاقیت هم نیاز مبرم به اندیشه‌ و تفکر عمیق دارد، پس با کمی درنگ بر روی این مسأله می‌توانید دریابید که خستگی یا ناراحتی‌های گوناگون، مانع اندیشیدن و ارتباط درست با فرزند خواهد شد؛ پس اولویت در این‌گونه مواقع، دست کشیدن از پرورش هیجانی و مشغول شدن به خودگردانی (خود آرامی) است تا نشاط و انرژی مورد نیاز این کار را به ‌دست آورید.

بعضی از راه‌هایی را که می‌توان توسط آن‌ها به آرامش روح، ذهن و جسم کمک کرد در زیر پیشنهاد می‌کنم:

1- یک خواب کوتاه

2- دوش آب گرم

3- پیاده‌روی

4- رفتن به سینما

5- انجام دادن کارهای مورد علاقه و …

توجه: اگر با امتحان این روش‌ها و روش‌های دیگر، راه به جایی نبردید و خستگی و نگرانی همچنان مانع اندیشیدن درست و ارتباط مؤثر شما با فرزندتان شد، باید شیوه‌ی زندگی‌تان را تغییر دهید. برای این کار پیشنهاد دیگری هم دارم و آن مشاوره گرفتن از یک متخصص آگاه و کاردان است.

4- زمانی که لازم می‌شود با بدقلقی و بداخلاقی کودک به‌طور قاطع برخورد کنید

شما مدیر و قانون‌گذار خانه هستید. پس اگر کسی از این قوانین سرپیچی کند، قطعاً باید این کاهلی را به او گوشزد کنید. حال سؤالی در این‌جا پیش می‌آید که اگر این فرد خاطی کودک‌مان بود چه؟ ما که در حال پرورش او هستیم، نمی‌توانیم احساساتش را نادیده بگیریم، پس چه کنیم؟ پاسخی که می‌توان برای این سؤال در نظر گرفت چنین است: «همان‌طور که پیش‌تر از این نیز گفتیم، باید تمام احساسات کودک را درک و با او همدلی کرد، اما نکته در این‌جاست که همدلی با هیجانات و احساسات کودک، نباید باعث بروز بعضی رفتارهای هنجار شکن در او شود. پس اگر با چنین احساساتی روبه‌رو شدید، باید هیجانات مخرب و احساسات وابسته به آن را کاملاً نادیده بگیرید؛ همدلی در این مورد را کنار بگذارید و پرورش هیجانی را کمی به تأخیر بیندازید.

5- زمانی که کودک برای تحت تإثیر قرار دادن‌تان، وانمود کند که احساس خاصی دارد

گاهی اتفاق می‌افتد که کودکان برای جلب نظر والدین، دست به رفتارهایی می‌زنند که کاملاً ساختگی هستند و ساختاری هدفمند دارند و برای رسیدن به مقصد خاصی طراحی شده‌اند. در این‌گونه موارد نیز به والدین توصیه می‌شود با در نظر گرفتن احساسات فرزند، از عمق همدلی با این حالات کودک کاسته و پرورش هیجانی را به زمان دیگری مؤکول کنید؛ البته نباید از یاد ببرید که نشانه‌ی رفتارهای هدفمندانه‌ و باج خواهانه نیست. پس در فاصله گرفتن از پرورش هیجانی کمال دقت را به کار ببرید تا موفق‌تر در زمینه‌ی تربیت فرزندتان گام بردارید.